Psalm 119

1.
An Oewe wet wil ik min hatte kwiet,
Oew woord alleeneg kan de weg miej wiezen.
Oew woord is woar, Oew’ wet is roem en wied.
Ik wil zo gearne al Oew’ wùere priezen.
O lear miej toch – et leawn is vol van stried –
umm aajt vedan et rechte spoer te kiezen.

2.
Bewoar de jonge leu op ùere weg,
dàt zee neet stroekelt, geewt ze stoarke beene,
want disse weald maakt alns wat krom is rech.
Vuur Oe o HEARE goa ik duur de kneene.
Wat Iej beloawt, hebb’ ik in t hatte ‘leg;
t is vulle mear dan alns wat ik vedeene.

3.
Doot miej al deeper in Oew woarhaejd greawn,
Oew woord alleeneg wil ik t heugste achen.
t Geskeal van goddeloozen doert mer eawn,
Oewn wet hool’ ik geduureg in gedachen.
Ik vuele miej nen vrùmn miln in dit leawn,
mer woch’ op Oe biej daage en biej nachen.

4.
Et meanske zog zik vaste an et stof.
Iej geewt miej t leawn, met Oe goa-k neet ten oonder.
Iej geewt beskeed en non zin ik good of.
Miln in de noareghaejd kan ik neet zoonder
Oewzelf; doot vot de luengns en al wat grof
zik teeng Oe stealt. Oewn weg is miej een woonder.

5.
Fàel op Oew woord zin ik tot lest’ an too;
met vùlle wille huer ik noar Oew stemme.
Geewt miej verstaand, dà-k al Oew rechen doo
en met et hatte Oewe sproak venemme.
Jaangt spotters vot en leart miej HEARE wo
ik vraank en vriej miej an Oe vaste klemme.

6.
Good is de HEARE vuur wee tot Um geet,
Hee dut wat Hee beloawt; non kan ik lachen
rech in t gezichte van wee teengn miej steet.
Non zee ik wat minn oongn noojt ear nog zaggen.
Ik skaam miej ook vuur groote koonengn neet.
k Hebb’ oawer Oewe wet aajt goo gedachen.

7.
Hool in gedachen wat Iej hebt ezeg,
dàt gef miej hoppe a-k Oe smangs mut missen.
Iej truest miej HEARE, want ik zinn Oewn knech.
De goddeloozen hebt niks te beslissen;
ik waandel neareg op Oewn rechen weg
en zinge bliej van Oew’ getuugenissen.

8.
Ik hoole miej met andach an Oewn road,
min hatte wil zik gearne an Oe hechen.
Al doot de goddeloozen niks as kwoad;
tot snaches too zuek ik vedan Oew’  rechen.
Van wee Oe kunneg is zin ik nen moat;
viej waakt oawer Oew’ wet as trouwe knechte.

9.
Joa, Iej hebt vùlle goods an miej edoan.
Ik was an t dwàln, t is good dàt ik non bukke
en leare met verstaand Oewn weg te goan.
De gruetse leu wuenst miej een oongelukke.
Ik mag met wille Oewe wet verstoan;
t is mear as doezend goold- en zulverstukke.

10.
Kùm ik neet oet Oew’ haane as een keend?
Geewt miej verstaand dà-k Oewe wuere leare.
Ik weete wal dàt Iej rechveardeg zeent.
An Oewe wet geew ik de huegste eare.
De dwoazen dee miej skealt zeent kàts vebleend.
Loat toch min hatte zuuwer wean, o HEARE!

11.
Laank mos minn zeele oetzeen noar Oew spràkn,
minn oongn zeent zeek ewùrn van t lange wochen.
Iej bliewt mer vot, et hatte zol miej bràkn.
De vaalse leu dee miej doewnùereg zochen
hebt koeln egreawn umm met miej of te ràkn.
Red miej van leu dee niks as luengns vekochen.

12.
Met t huegst gezag hebt iej Oew’ wet egeewn.
Oew’ trouw geet van geslachte tot geslachte;
de weald is op zinn vaste stea ebleewn.
Oew’ wet alleeneg maakt een meanske zachte.
Vuur aajt steet Oew gebod in t hatte ‘skreewn,
al t aandre geet vuurbiej as ne gedachte.

13.
Nùes Oewe wet wil ik niks aanders stelln.
Ik weete mear dan oole leu, de griezen
en màesters dee heel wat hebt te vetelln.
Oew’ wùere zeent as honneg an te priezen;
joa zueter nog. En wat miej ook mag kwelln;
de voele luengns maakt miej neet van de wieze.

14.
Oew woord is minne laampe en min lech,
woer ik ook goa, Oew’ reegels zal ik achen.
Al hebb’ ik t zwoar, ik waandel op Oewn weg.
A-k bange zin hool ik Oe in gedachen.
Ik dwàlle neet, want heel min hatte zeg
Oe bliej inteeng te goan met al minn krachen.

15.
Priest God, min Skeeld, minn Stoarkte in de stried.
Iej slàchte leu, goat vot! Oe zuek ik, HEARE
en help miej non, want Oe wil ik neet kwiet.
t Is good vuur miej dà-k Oewe reegels leare.
A-J goddeloozen vot doot, vear en wied,
stoa-k stief van skrik, Iej, weas miej toch geneareg.

16.
Rechveardeg wil ik in Oew’ weage goan.
Bewoar miej dà-k vuur slàchte leu neet wieke.
Oew’ woarhaejd hef miej aajt vuur oongn estoan.
Wat is op disse weald an Oe gelieke?
Et fienste goold he-k gearne vot edoan;
Oew’ wet en rech alleeneg maakt miej rieke.

17.
Skien met Oew lech en doo Oew woord toch lùs.
Wat Iej beloawt, et blif vuur miej  een woonder.
Ik hàgge t oet en hebbe groote dùs
noar oew gebod; ik goa zoowat ten oonder
an t kwoad dàt aajt de viejaand noar miej blùs.
Ik gùlle um Oew‘ wet, ik kan neet zoonder.

18.
Terechte hebb Iejzelf Oew’ wet eskreewn.
k Zin zeek van iewer; disse weald is krange –
zoovùlle leu dee kàts niks umm Oe geewt,
zee zitt miej op de hoed en maakt miej bange.
Ik zin Oewn knech en aajt biej Oe ebleewn,
ik zeuk’ Oe gearne en ook al zoo lange.

19.
Ums reup ik Oe van oet min deepst gemood
geduureg an: Ruk miej toch oet de taane
van t minne volk dàt oet is op min blood
en niks as wille hebt in minne skaande.
Iej zeent kort biej, non is het leawn wier good,
k zin eeweg vaejleg in Oew’ stoarke haane.

20.
Vergàt miej neet, ik zin dr slàch an too.
Kom miej inteeng, biej Oe vuel ik miej vaejleg.
De viejaann spott met God en al et goo.
Zee zeent met vulle en viej mer zoo waejneg.
Ik kan wal spiejn op al ùer vaals gedoo.
Oew wet is good, Oew woarhaejd is miej haejleg.

21.
Woerumme zol nen koonek miej vedrukn?
Vuur God alleeneg goa ik duur de kneene.
Oew’ wet is good, ik wil dr deep’ vuur bukn.
Ik hopp’ op Oe, zoo groot is tr gin eene.
Ik luster noar Oew woord en alns zal lukn,
doarumme dà-k in Oe minn rùste veene.

22.
Zeet miej toch an, ik komme vol vedreet
en loat miej toch van noareghaejd neet stoarven.
Ik dwàlle as ’n skoap dàt Oe neet veent.
Help miej o HEARE dà-k neet vot zal zwoarven.
Zingt vuur de HEARE, priest Um in oew léed,
wil miej Oew woord en wet in t hatte koarven.

Luisterversie

Volgt nog

Toelichting

Psalm 119 onderscheidt zich van veel andere psalmen vanwege de lengte en opbouw. De berijming van 1773 bestaat uit liefst 88 coupletten!

De Rijssense bewerking bestaat uit “slechts” 22 coupletten. Daarvoor zijn verschillende redenen:

1e De weerbarstigheid van het Rijssens dialect. De verzen van de psalm zijn opgebouwd volgens het rijmschema A-B-A-B-A-B. Het is een hele opgave om steeds drie rijmwoorden te vinden die passend zijn. Met name de B-woorden kosten hoofdbrekens. Deze rijmwoorden bestaan uit 2 lettergrepen (voorbeeld: wiezn, priezn, kiezn – wijzen, prijzen, kiezen). Kenmerkend echter voor het Rijssens dialect is dat veel tweelettergrepige werkwoorden ingekort worden tot éen lettergreep ( koopm, zeukng, veenn – kopen, zoeken, vinden). Alleen al het vinden van 44 verschillende (én passende) combinaties van drie op elkaar rijmende (werk)woorden is een pittige opgave. Het is me dan ook niet altijd gelukt…

2e De psalm kenmerkt zich door veel variaties op één thema; op allerlei wijzen wordt de schoonheid en verhevenheid van Gods Woord en wet geprezen. De psalm leent zich ervoor om samenvattend te dichten.

Kenmerkend ook voor deze psalm is de opbouw aan de hand van het Hebreeuws alfabet dat bestaat uit 22 letters (overigens geldt dit voor meer psalmen). De psalm kent 22 onderdelen van ieder 8 verzen; elk onderdeel heeft een eigen sub thema, hoewel ook daar veel “overlap” in zit. In de Hebreeuwse tekst beginnen de zinnen van ieder deel met de erbij horende letter. In de onberijmde tekst begint elke zin van de verzen 1 t/m 8 met de hoofletter A (Aleph); van de verzen 9 t/m 18 met de letter B (Beth) etc. Ik heb ervoor gekozen om elke beginregel van een vers te laten beginnen met de bijbehorende hoofdletter in volgorde van het alfabet. De letters C, Q, X en Y heb ik weggelaten. Mogelijk volgt mijn indeling niet helemaal consequent het Hebreeuwse alfabet. Het gaat echter om de idee.

Vanwege de onder 1 en 2 genoemde redenen kenmerkt de berijming van deze psalm zich door een veel grotere vrijheid (meer dan in andere psalmen) die ik genomen heb in het weergeven van de gedachte ervan. Wel streef ik ernaar om kenmerkende gedeelten van de psalm tot z’n recht te laten komen. Bijvoorbeeld teksten zoals de jongeling die het pad zuiver dient te houden; Gods Woord als lamp en licht etc. geef ik nadrukkelijk een plek in de berijming zodat de psalm, hoe compact ook, herkenbaar blijft als Psalm 119. Door deze werkwijze heeft de psalm het karakter van een bloemlezing.